RIGHT OF REPLY (ROR): Aprub o Pasaway?

Noong ika-27 ng Nobyembre, sa botong 17-3 na may isang abstention, naaprubahan sa committee level ang Freedom of Information (FOI) Bill. Pero hindi pa tapos ang boksing. Pagde-debatehan pa ito sa plenaryo at ihahain sa mga mambabatas para pagbotohan. May isang probisyon na hiniling ng Malacanang at ilang Kongresista ang hindi naisama sa ipinasang panukala--ang right of reply. Ayon kay Congressman Erin Tanada, isa sa mga masugid na tagapagsulong ng Bill, hindi naisama ang ROR sa pinag-usapan sa Technical Working Group (TWG) dahil inihain ito matapos na maibigay ang resulta ng pagpupulong. Ganunpaman, maari itong isama sa bill kung umabot ito sa second reading sa plenaryo.

Oobligahin ng right of reply ang mass media companies na maglaan ng espasyo (para sa print) o oras (para sa broadcast) para sa mga taong nais tumugon sa mga balitang nakaapekto sa kanilang reputasyon. Isa rin itong mekanismo upang maiwasan ang magastos na pagsasampa ng defamation at libel cases laban sa mga media personnel. Sa halip na paabutin sa korte, maaring ayusin na lamang ang kaso sa pamamagitan ng pagtatama sa mga maling impormasyon at paghahain ng balanseng pag-uulat ng mga balita. Sa kabilang banda, iniisip ng maraming media practitioners na tatamaan ang kanilang kalayaan at mga praktikal na gawain, lalo na kung tumangging magsalita ng mga taong apektado ng mga balitang kanilang inilalalabas. Mayroon din silang karapatang hindi magsalita.

Higit sa lahat, ikinakatakot ng maraming media firms ang walang patumanggang pakikialam ng gobyerno sa kanilang mga sinusulat at sinasabi. Mas maigi na maging isang "industry regulation" ito kaysa isang batas na magmumula sa pamahalaan. Kung maisasama sa FOI Bill, ang right of reply ay dapat lamang tumugon sa mga pagkakamali sa mga "facts" o datos ng pamamahayag at hindi ukol sa opinyon. Kung hindi, lalabagin nito ang karapatan sa malayang pamamahayag.

Ang right of reply ay isang mekanismo upang sugpuin ang abusado at may kinikilingang pamamahayag. Ito rin marahil ang dahilan kung bakit inaprubahan ng pangulo ang online libel clause sa Cybercrime Prevention Act of 2012. Kung paanong pinapangarap ng FOI Bill na madaling makuha ng media ang mga pampublikong dokumento, marapat din silang maging responsable, tapat at patas sa pagtupad ng kanilang propesyon.

Ang kalayaan sa pamamahayag ay may limitasyon at hindi "absolute". Aminin natin na talamak ang envelopmental o kaya naman ay ATM journalism sa bansa, na siyang dahilan kung bakit maraming media personnel ang nagiging iresponsable at "corrupt". Marami ang nasusuhulan at nagiging "bata" ng mga pulitiko na may makasariling agenda. Kailangan ng mekanismo upang mabigyan proteksyon ang publiko laban sa mga taong ito.

Bakit matatakot ang media sa right of reply kung sila ay responsable sa pamamahayag? Lahat ng pumapasok na balita at impormasyon ay marapat lamang na masusing salain ng editorial team bago ilabas sa publiko. Dapat ding tingnan ng panukalang ito ang mga government-owned media firms na kalimitang nakatutok lamang sa mga positibong balita ukol sa gobyerno. Kailangang linawin din kung kailangang isama sa usapin ang mga bloggers na walang maayos na training sa etika ng pamamahayag bagaman itinuturing ang kanilang mga sarili na bahagi ng online media group.

Katulad ng tinanong ng Griyegong pilosopo na si Aristotle, "Sino ang magbabantay sa mga tagapagbantay? Ang mga miyembro ng media, na itinuturing na tagapagbantay ng nagaganap sa pamahalan at lipunan, ay kailangan ding matyagan. Wala silang karapatang magsalita laban sa korupsyon at katiwalian kung hindi sila mismo ay lumalabag sa batas ng katuwiran at katarungan.

Kung nagtitiwala tayong kayang bantayan ng mga mamamahayag---sa TV, print, radyo at Internet--ang kanilang sarili upang maging responsable at walang dungis, walang dapat ipangamba. Asahan natin na magiging sensitibo sila sa mga "feedback" na kanilang natatanggap mula sa publiko at susunod sa mga batas sa pamamahayag. Sa kabilang banda, makakabuti ring maglagay ng mga mekanismo upang maitama ang kanilang mga lihis na gawain.

Ito po si Ronald Molmisa para sa Opinyon ng Pilipino. Dahil sa isang bansang may demokrasya, opinyon ng bawat isa ay mahalaga.